Jezus en The Otherworld
Afgelopen woensdag is in de katholieke traditie de vastentijd begonnen. In mijn herinnering zie ik kleverige snoepjes en verkruimelde koekjes in mijn persoonlijke vastentrommel. Voor Jezus van Nazareth betekende vasten een diepere verbinding met zijn 'Persoonlijke God'. Maar wie of wat is die God? En wie is deze, bewonderde, aanbeden en verguisde man eigenlijk? De vastentijd lijkt een goed moment om dat te onderzoeken.
De Weg
Veel spirituele tradities, maar ook sommige wetenschappers, gaan ervan uit dat de zichtbare wereld voortkomt uit een onzichtbare werkelijkheid. Deze werkelijkheid is bekend onder verschillende namen. De Kelten noemen haar ‘The Otherworld’. Jezus heeft het over ‘Het Koninkrijk van mijn Vader’, Boeddhisten noemen deze dimensie het ‘Niets’. We kennen namen als God of de Bron, Essentie of het Licht. Namen die iets aangeven dat nauwelijks benoemd kan worden.
Hoewel onzichtbaar, is de ‘andere dimensie’ ervaarbaar. We kunnen haar waarnemen via onze zintuigen, ons directe weten. We raken er meer mee vertrouwd door de beoefening van meditatie, mindfulness, yoga en zelfonderzoek. De andere dimensie is vele millennia bestudeerd door spirituele leraren, is in veel talen beschreven en heeft tal van namen gekregen. Zo zijn er verschillende paden ontstaan, verschillende spirituele tradities die erop gericht zijn om de wereld achter de verschijnselen, die andere dimensie, ook werkelijk te leren kennen.
Een spirituele traditie krijgt haar vorm door de wijze waarop een leraar de werkelijkheid ziet.
Elke traditie kent dus voorgangers, leraren die een specifieke zoektocht ondernamen, aangedreven door het verlangen om te kennen. In die zoektocht zien we hun persoonlijke ervaringen terug. Daarin zijn ze niet anders dan wij allemaal. Een spirituele traditie krijgt haar vorm door de wijze waarop een leraar de werkelijkheid ziet, hetgeen beïnvloed wordt door de cultuur en de persoonlijke ervaringen. Zo ontstaan verschillende paden van wijsheid.
Wijsheid en Macht
Wijsheid wordt helaas ook vaak gebruikt om macht te verkrijgen, om mensen te onderdrukken en te manipuleren. Het zijn niet de voorgangers op het pad, de eerste leraren in een traditie, maar de volgelingen die dat doen. Wellicht voortgekomen uit de behoefte om te weten wat de leraar bedoelde, beginnen ze hun interpretatie als de 'Enige Ware Leer' te verkondigen.
Zo wordt de spirituele traditie niet een ‘Dienst aan de Mensen’, maar een ‘Dienst aan God’, een Godsdienst.
Vervolgens worden er regels ontwikkeld waaraan mensen die deze Enige Waarheid volgen, moeten voldoen. En zo wordt de spirituele traditie niet een ‘Dienst aan de Mensen’, maar een ‘Dienst aan God’, een Godsdienst. Als deze vervolgens gekoppeld wordt aan een regering of regime, dan is de macht compleet. Wie zich niet wil conformeren aan de 'Enige Waarheid' wordt bestempeld als heiden, of erger nog, ter dood gebracht.
Zoekers
Het heeft veel mensen afgeschrikt en tegengehouden om een zoeker te worden. Voor anderen was het onmogelijk om te zwijgen. Velen zijn, soms samen met hun leraren, omgebracht.
Maar het zoeken blijft en in onze tijd neemt de groep zoekers toe. Ze worden gedreven door verschillende motieven: door onzekerheid en het verlangen zichzelf te kennen, door gevoelens van zinloosheid en verlangen naar rust.
Door reflectie op onze ervaringen ontdekken we ons eigen levenspad en daarmee komen we steeds dichterbij onszelf.
De snelle veranderingen in de wereld zijn ook vaak een aanleiding. Ze vragen om houvast en steun, om heroriëntatie. En er wordt hulp of inspiratie gezocht bij een wijsheidstraditie, bij een spiritueel leraar of een psycholoog. Als de leiding die we daar vinden aansluit bij ons verlangen en onze behoeften, brengt dat ontspanning en rust, vreugde. Door reflectie op onze ervaringen ontdekken we ons eigen levenspad en daarmee komen we steeds dichterbij onszelf en gaan we zien wie we zijn.
Ik ben de Weg…
Er zijn vele wegen die uiteindelijk naar eenzelfde realiteit leiden, naar dezelfde bron: de directe ervaring van de Goddelijke dimensie. We kunnen zelf kiezen welk pad ons het beste past.
Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven….
Jezus van Nazareth is een van de leraren die een pad ontdekte. Hij is een bekend figuur maar zijn werkelijke pad is aan de meesten onbekend. Dat hebben we te danken aan de katholieke kerk die zijn leer voor hun eigen doeleinden gebruikte en daarmee de ‘kerk van Christus’ wel zijn naam, maar niet zijn leer gaf. Het is een goede tijd om hem te herontdekken.
Hoe verliep de zoektocht naar de ‘Waarheid’ voor hem? Hier het eerste stukje van zijn leven.
Het leven van Jezus
Bruce Chilton heeft een prachtig boek geschreven over het leven van Jezus. Een resultaat van 30 jaar studie van oude teksten en het dagelijks leven van de Joden geeft ons een zeer menselijke kijk op deze beroemde, verguisde en misbruikte man.
Maria is dertien jaar als ze - nog ongehuwd - zwanger is van haar eerste kind.
Maria is dertien jaar als ze - nog ongehuwd - zwanger is van haar eerste kind. Ze is verloofd met Jozef, maar hoewel deze zijn vaderschap erkent kan niet bewezen worden dat hij ook werkelijk de vader is. Dat maakt de nieuw geborene tot een mamzer, tot iemand die geboren is uit een verboden seksuele verbintenis. In de Joodse cultuur is Maria een hoer, in het Christendom wordt ze een onbevlekte maagd, in werkelijkheid is het een jong meisje, zwanger geworden vóór het huwelijk.
Vanaf het begin van zijn leven is Jezus een outcast, de mensen uit zijn omgeving, ook zijn eigen familie, kijken op hem neer en hij moet hier erg onder hebben geleden. Bruce Chilton beschrijft Jezus als een kritisch, onafhankelijk en eenzaam kind met een enigszins ironische inslag en een gepassioneerde geest. Niet zeker van zijn biologische vader, drijft deze twijfel hem in de armen van zijn Goddelijke vader, zijn Abba.
Vadergod
God als Vader is al geruime tijd een vertrouwd beeld in de Joodse cultuur. Het beeld van de Moedergodin is gedurende de eerste millennia van de patriarchale cultuur vervangen door het beeld van de Vadergod. Voor Jezus vervangt God-de-Vader zijn eigen biologische vader. God wordt zijn Abba, zijn persoonlijke vader met wie hij een direct contact heeft. Hij begint in de verschijnselen om hem heen de hand van God te zien.
God wordt zijn Abba, zijn persoonlijke vader met wie hij een direct contact heeft.
Het is het Malkutha Delaha, God’s koninkrijk, dat hij ziet in de natuur, in de verschijnselen om hem heen, in het werk dat wordt verricht, in de handelingen van zijn moeder bij wie hij vaak in de buurt is. Zijn persoonlijke relatie met zijn 'Abba' verdiept zich als Jozef sterft. Jezus is dan 12 jaar.
Zijn verblijf in Jeruzalem
Het is na de dood van Jozef dat zijn familie de pelgrimstocht onderneemt van Galilea in het noorden naar Judea in het zuiden, naar de tempel in Jeruzalem. Het is een voettocht van verschillende dagen en ze brengt Jezus voor het eerst buiten Nazareth. In Jeruzalem, ver weg uit de voor hem benauwde omgeving van zijn geboorteplaats ervaart Jezus een voor hem ongekende vrijheid. Niemand hier weet van zijn afkomst, niemand verbiedt hem de toegang tot de synagoge. Hier ontmoet hij de lege troon die daar staat als symbool voor de zetel van zijn Abba. Hier, in de geuren van de rokende offerandes op het altaar, in de ritmische klanken van de gebeden uitgesproken door de verzamelde menigte, hier op deze plek voelt hij zich meer thuis dan hij ooit ergens thuis was. En hij verdwijnt in de menigte. Zijn moeder, zijn familie, ze kunnen hem niet meer vinden.
Leraar en Leerling
Bruce Chilton plaatst Jezus in de Joodse traditie. Het kan volgens hem niet anders dan dat hij een Joodse leraar heeft gehad en de enige die voor de hand ligt is Johannes de Doper. Jezus moet van hem hebben gehoord als hij door de smalle straten van Jeruzalem zwerft, zijn kostje bij elkaar bedelend. Uiteindelijk heeft hij de moed opgevat om hem op te zoeken in de wildernis aan de oevers van de Jordaan. Hij wordt zijn leerling.
En hier, in de leegte van de onherbergzame natuur.......
En hier, in de leegte van de onherbergzame natuur, in de snelstromende, ijskoude wateren van de rivier, in weer en wind, in de alsmaar zich herhalende, klanken van de gebeden, hier komt Jezus dichterbij wat hem het meest van alles in zijn leven heeft geraakt: die andere dimensie die voor hem zijn Goddelijke Vader is. Deze wereld, de wereld voorbij de wereld, wordt voor hem Malkutah, het Koninkrijk van God.