Het manifest van de Denkeres des Vaderlands
Het manifest van de denkeres des Vaderlands roept op tot openheid. Marli Huijer pleit voor een open houding tegenover vluchtelingen.
Een keer in de week valt Trouw mijn brievenbus binnen. Elke zaterdag haal ik krant met bijlagen uit mijn brievenbus. Deze week staat op pagina 11 van de Verdieping een foto van de denker des vaderlands met een interview. Het is mijn eerste kennismaking met haar. Marli Huijer heeft een manifest geschreven waarin ze pleit voor een open samenleving en een open houding tegenover de vluchtelingen. Ze heeft bijval gekregen maar ook veel kritiek en interviewer Peter Henk Steenhuis legt haar het vuur na aan de schenen.
Openheid
Ik ben blij met haar uitspraken, blij dat iemand uitdrukking geeft aan een gevoel dat ik samen met veel Nederlanders deel. Dat onze verantwoordelijkheid voor medemensen niet stopt bij Nederland en ook niet bij de Europese grenzen. Het is schokkend dat niet meer landen hun grenzen hebben willen openen. De verdeel en heerspolitiek die al vele eeuwen onze Westerse cultuur in de ban houdt, spreekt opnieuw.
Een van de vragen die Marli worden gesteld is: ‘Of ze zich verantwoordelijk voelt voor de hele wereld’. Haar antwoord:
"Tenminste sinds Immanuel kant beseffen we dat morele verantwoordelijkheid in principe de hele menselijkheid betreft’. Deze verantwoordelijkheid is verwoord in de Verklaring van de rechten van de mens en in het Vluchtelingenverdrag. Dan is het wel heel zwak om deze verantwoordelijkheid in moeilijke tijden aan de kant te schuiven."
Angst is een slechte raadgever
Waarom doen we dat? Waarom schuiven we dat toch gemakkelijk en graag aan de kant? Omdat we bang zijn. Angst is een slechte raadgever, angst voor de angst is nog erger. De crisis in Syrië en de gevolgen daarvan staat niet op zichzelf. We leven in een diepgaande mondiale crisis die alle levensgebieden omvat. Dat soort crisissen geven gemakkelijk een diep gevoel van onveiligheid en onbehagen. We worden bang en angst maakt dat we eerst aan onszelf en onze naasten denken.
We leven in een diepgaande mondiale crisis die alle levensgebieden omvat.
Angst roept ons meest primitieve overlevingssysteem in werking, de neiging om de werkelijkheid te scheiden in zij en wij. Wij zijn dan de goeden en zij de slechten. En hoe meer mensen onszelf goed en de anderen slecht vinden, hoe gemakkelijker het wordt om je geweten te sussen en je aan te sluiten bij het protest. Dat heet cognitieve disonantie. Als Jantje en Trees en Klaas en Annie het ook zo vinden, dan zal het wel kloppen. Zo hoef je niet meer echt bij jezelf te rade te gaan.
Angst vraagt zelfonderzoek
Dat de denkeres des vaderlands dat wel doet, eert haar. Het is haar taak te blijven nadenken als wij dat niet meer durven. Het is haar taak ons te helpen om ons bewust te worden dat angst ons reactionair en vijandig maakt. Dat angst maakt dat we ons gaan verdedigen zonder ons echt af te vragen wat er aan de hand is. Angst doet dat met ons.
Angst is een emotie die zijn wortels heeft in het autonome zenuwstelsel. Het is een toestand van het lichaam. Het jaagt ons op, maakt ons onrustig en gespannen en dat gevoel proberen we te elimineren. Maar er is maar één manier om echt met de angst om te gaan en dat is de angst bevragen. Wat maakt dat ik hier zo bang van wordt?
Leven op aarde is nooit echt veilig geweest. Dat we proberen om in die illusie te leven hoeft zijn ogen maar te openen, terug te denken aan de 2e wereldoorlog. Angst vraagt zelfonderzoek.
Er is maar één manier om echt met de angst om te gaan en dat is de angst bevragen. 'Wat maakt dat ik hier zo bang van wordt?'
Zij en Wij
Wat ik persoonlijk pijnlijk en onterecht vind is dat de denker des vaderlands elitair wordt genoemd. Hier wordt direct een beeld neergezet: ‘goed inkomen, zal wel in een blanke wijk wonen, zij heeft gemakkelijk praten’. Op de eerste plaats is het niet terecht dat je Marli Huijgens verwijt dat ze in een klassenmaatschappij leeft. Deze bestaat al 5000 jaar en die hebben we ondanks onze democratie nog niet omver kunnen brengen. Wie gekozen wordt als denker des vaderlands is nou eenmaal iemand die heeft gestudeerd en het nodige heeft bereikt in de maatschappij en dat zijn in onze cultuur de mensen met het hogere inkomens en de meeste kansen. Daar hoef je het niet mee eens te zijn. Ik ben dat ook niet. Maar het is wel al zoveel duizend jaar een feit en daar kan zij niets aan doen.
Ernstiger is dat je haar daarmee in een kamp plaatst, het kamp van de elite dat staat tegenover het andere kamp, ‘het volk’. Je vervalt in het meest primitieve overlevingssysteem dat van zij tegenover wij. Je vervalt opnieuw in het toepassen van scheiding.
Ernstiger is dat je haar daarmee in een kamp plaatst, het kamp van de elite dat staat tegenover het andere kamp, ‘het volk’.
Medemenselijkheid
Met oorlog, met scheiding en tegenstellingen kunnen we onze mondiale crisis niet aan. We kunnen hem alleen aan met een open blik en een open hart. We kunnen hem alleen aan als we ons gevoel van medemenselijkheid laten spreken en kijken wat we met elkaar kunnen doen. Dat, alleen dat, leidt naar een vreedzaam samengaan van alle verschillende opvattingen.