Volzin, denken met kritische nuance en een rijp hart
Volzin, een mooi uitgevoerd tijdschrift had aanvankelijk een specifiek christelijke signatuur. Het evolueerde mee met de tijd en kent nu drie rubrieken: zingeving, actualiteit en kunst/cultuur.
Begin december viel het kerstnummer van het tijdschrift Volzin in mijn brievenbus. Het is de 24ste jaargang, ik kende het blad pas enkele jaren, heb sinds het voorjaar een abonnement. En ik ben onder de indruk van de kwaliteit van de artikelen en de opmaak van het blad. De christelijke signatuur is nog sterk aanwezig.
Ooit was ik katholiek, lang geleden. Zag de schijnheiligheid, onderging op kostschool de straffende blikken van de ‘Zusters van Liefde’, die wij, de leerlingen, ‘krengen van barmhartigheid’ noemden. En dat was terecht. Straf, afwijzing, boze blikken en correcties waren de manieren waarmee wij, kinderen in de puberteit, werden geconfronteerd. Meer in de geest van het Oude Testament dan in de sfeer van christelijke naastenliefde die in het Nieuwe testament doorklinkt.
Misschien ben ik toch christelijker dan ik ooit dacht. Ik onderzocht de leringen van Jezus van Nazareth, zijn rebelse natuur en zijn liefde voor de waarheid. Jezus van Nazareth die ik niet zozeer zie als de Christus maar als een spiritueel leraar. Zijn opstanding uit de dood kan worden gezien als het wakker worden in jouw Ware Natuur.
Het lijkt erop dat ik in Volzin een nieuwe christelijk thuis vind al aarzel ik om deze woorden uit te spreken. Van alle spirituele stromingen is, naast de Diamantbenadering waar ik al jaren rondloop, de christelijke mystiek mij het meest nabij. In dit nieuwe kerstnummer 2024, het jaar van de Naderende Chaos, werd ik al direct geraakt door het gesprek tussen Herman Koetsveld, cultuurtheoloog en predikant van de Westerkerk in Amsterdam en Enis Odaci, voorzitter van stichting Humanislam en directeur van Volzin.
Hun gesprek gaat over het bindende element in de samenleving en weten we nog wel wat dat is? Koetsveld herinnert zich een politiek commentaar van Willem Breedveld in 2010 die het had over een mystiek midden, ‘een onuitgesproken groter bewustzijn dat we met elkaar delen, van waaruit we elkaar op te zoeken hebben en met elkaar de problemen oplossen’. Ik streepte die woorden aan.
Het gaat natuurlijk over Israël en hoe aan de spanningen rondom dit land ook een religieuze ideologie ten grondslag ligt, iets dat nauwelijks in de media benoemd wordt. ‘Moet er niet een oproep komen vanuit, laten we zeggen de PKN, om heel duidelijk voor mensenrechten te kiezen’[…] zoals voor elk ander land geldt dat mensenrechten schendt?’ vraagt Odaci zich af. Dan zou er een onderscheid kunnen komen tussen het Joodse volk en de handelingen van een staat.
Het gesprek gaat nog een hele tijd door, over de rellen in Amsterdam, de beeldvorming m.b.t. emigranten, het huidige kabinet. Kritische kanttekeningen gesproken vanuit een historische, filosofische en theologische achtergrond. We hebben, concludeert Koetsveld, een theologie van de humaniteit nodig.
Ik las eindelijk woorden waarin ik me beter herkende. Zo was er was begrip voor de aanval van Hamas op Israël terwijl die tegelijkertijd ten diepste werd afgekeurd.
Ik had mij al vaak afgevraagd wat er in Nederland zou gebeuren als Duitsland een deel van ons land had ingelijfd, mensen uit hun huizen had verjaagd, telkens meer grondgebied langs de grenzen innam. Dergelijke acties roepen tegenacties op zoals die in Gaza, acties die niets met antisemitisme van doen hebben. Natuurlijk had die aanval van Hamas nooit mogen gebeuren, was het een terreurdaad. Maar hoe goed is deze te begrijpen. En net zo goed is de reactie van de Palestijnen te begrijpen, als Joodse supporters van de voetbalclub Maccabi Tel Aviv Palestijnse vlaggen in Amsterdam naar beneden halen en vreselijke uitspraken schreeuwen over Palestijnen en hun vernietiging.
Palestijnen en Joden, en Islamieten, waren ooit broedervolken. Wat zou er gebeuren als er echt een mystiek midden ontstaat, een midden waarin ons hart mag spreken. Waar liefde belangrijker wordt dan macht en de diepe vernedering en gekwetstheid, die veroorzaakt is door de haat, kan helen.
Ik lees in dit gesprek de liefde, de zoektocht naar dat midden. Alleen dit eerste artikel kan voor velen al de moeite waard zijn om dit nummer van Volzin eens in te kijken. Je vindt er nog veel meer. Een papieren of digitaal exemplaar is te bestellen op de site: https://volzin.nl