Jezus' Sterven
‘Jezus is een treitervlogger’, hij zat te zagen aan de poten van de macht’. Het is een uitspraak van Remco Veldhuis, de verteller in de Passion die gisteravond opnieuw werd vertolkt.
Anders dan de kerk ons heeft doen geloven, was Jezus tegen elke vorm van kerkelijke macht. Zijn boodschap is misschien wel actueler dan ooit en sluit nauw aan bij het proces van psychische en spirituele groei. Hij moet zijn rebelse geest met de dood bekopen, maar de dood is een poort naar de andere dimensie.
Het laatste avondmaal
Het is de laatste avond van zijn leven en hij zit met zijn volgelingen aan tafel. De meest beroemde afbeelding van deze maaltijd is het schilderij van Leonardi da Vinci. Hier zien we de apostelen verzameld. Aan Jezus’ rechterzijde vinden we Maria Magdalena, hun handen dicht naast elkaar op tafel.
Jezus heeft zijn strijd gestreden en zijn lot geaccepteerd. Nog een laatste keer geeft hij zijn apostelen de belangrijkste aspecten van zijn leringen door en deze gaan over liefde en verbinding.
In de bijbel lezen we: ‘Zoals de ‘vader’ mij liefheeft, zo heb ik jullie lief.'
In andere woorden:
‘Zoals het ‘Al’ jullie draagt en omhult, zo blijf ik jullie nabij.
Verlies je niet in de uiterlijke verschijningen,
De onderliggende eenheid vormt de basis van Al,
En de kracht van die eenheid is de liefde’…
Op de avond voor zijn ‘dood’, spreekt Jezus over liefde die de dood overstijgt en hij doet dat ook in zijn beroemd geworden woorden.
Een nieuw ritueel
Ik heb ze als kind heel veel gehoord en ze waren vaak het enige wat me in de dienst raakte:
‘Neemt en eet dit is mijn lichaam… Neemt en drinkt, dit is mijn bloed….. Doe dit ter mijner gedachtenis…. ‘
Het was op dat moment even doodstil in de kerk; er waren alleen die woorden zonder enige toevoeging.
Ik weet niet wat de woorden precies betekenen. Ik kan er naar raden, maar laat ik het opzoeken.
Hij neemt het brood in zijn handen, breekt het en geeft het aan zijn apostelen met de woorden: ‘Neemt en eet dit is mijn lichaam’….
Het Aramese woord dat Jezus hier voor lichaam gebruikt, verwijst naar een dood lichaam, een lijk. Alles wat organisch dood is, verrijkt de aarde en wordt basis voor nieuw voedsel. Jezus kondigt in feite hier zijn naderende dood aan.
Maar hij zegt ons in deze zin nog iets meer. Hij biedt hier ook zijn wijsheid aan. Hij zegt in feite: ‘Eet van mijn wijsheid, neem ze tot voedsel voor je ziel, zodat ook in jou de wijsheid kan ontwaken’ .
En dan neemt hij de beker met wijn en zegent deze met de woorden: ‘Neemt en drinkt, dit is mijn bloed…’
Het Aramese woord voor bloed is dama wat: sap, juice, wijn en essentie kan betekenen. Dama heeft dezelfde stam als Adam, de ‘eerste mens’, en kan ook verwijzen naar onze oorspronkelijke puurheid.
'Weet wat je bent: Essentie, puurheid, waarheid... '.
We kunnen deze woorden lezen als: ‘Drink van mijn Essentie, van de puurheid van mijn zijn, zodat jij je jouw puurheid gaat herinneren.
In luttele woorden geeft Jezus ons de kern van zijn teaching:
Herinner mij. Gebruik mijn teaching als voedsel voor ziel en lichaam; zo kan je eigen wijsheid ontwaken en ontdek je weer je eigen puurheid.
Zo krachtig zijn deze woorden dat ze tweeduizend jaar na dato nog steeds wereldwijd worden uitgesproken.
De hof van olijven
Na de maaltijd volgt de nacht die Jezus met zijn apostelen doorbrengt in de hof van olijven. Het is donker en de apostelen, vermoeid, vallen in slaap. Jezus trekt zich terug, moet alleen zijn, zoekt zijn ‘vader’, zijn Abba. Hij is bang en gespannen: ‘Heer laat deze Kelk aan Mij voorbijgaan’…. Hij zoekt zijn apostelen en als hij ze vindt verzucht hij: ‘Kunt ge dan niet een uur met mij waken?’.
'Kunt ge dan niet een uur met mij waken?’
Hier ontmoeten we zijn kwetsbaarheid. Ondanks alle wijsheid, ondanks dat hij zich gedragen weet door het Licht, ondanks zijn besef van de betekenis van zijn leven en dood, ondanks dat alles, is hij mens en kwetsbaar zoals wij allemaal.
Maar hij geeft zich over, hij laat de verkramping gaan, hij laat los: ‘Maar niet mijn wil maar Uw Wil geschiedde’. De grotere wil, de wil van Al, wint het van de persoonlijke wil. Hij leeft zijn eigen woorden: ‘Je zult pijn lijden, maar de pijn zal veranderen in vreugde’.
In de loop van ons leven lopen we vele kwetsuren op die maken dat we ons hart sluiten. Als ons hart zich dan weer langzaam opent, komen we de pijn tegen en het verdriet. Jezus laat ons zien dat lijden te verdragen is. En een open hart brengt vreugde.
En dan, in het diepste van de nacht, wordt hij afgevoerd door een groep Farizeeërs en de volgende ochtend voor Pontius Pilatus geleid. Jezus verdedigt zich niet tegen de beschuldigingen. Pilatus vindt hem onschuldig maar legt zijn lot in de handen van de hogepriesters en hun volgelingen en deze nagelen hem aan het kruis.
Golgotha
Jezus wordt uitgedaagd en gegeseld, hij krijgt een doornen kroon op het hoofd en loopt de weg omhoog; het zware kruis moet hij zelf dragen. Vijf dagen na zijn glorieuze intocht in Jeruzalem, loopt hij gegeseld en in pijn, het pad naar zijn kruisiging. Hangend aan het kruis spreekt hij zeven ‘woorden’, zeven korte zinnen die zijn strijd weergeven.
Ik ben bij een herdenking van Jezus’ kruisiging in de kathedraal van Salisbury in Zuid Engeland. Het is tijdens mijn sabbatical: een half jaar reis ik door Engeland en Schotland. De kerk zit vol. De ‘Three hours devotion’, wordt geleid door Myra Blyth die Jezus’ woorden op een prachtige manier met commentaar voorziet.
Vergeving
De eerste zin klinkt: ‘Vader vergeef het ze want ze weten niet wat ze doen’.
‘Vergeven’, klinkt er van de preekstoel, ‘wordt vaak vergeleken met vergeten. Dat is het niet. Vergeving is het helen en herstellen van de eer van het slachtoffer en de dader'.
‘Vader vergeef het ze want ze weten niet wat ze doen’.
Voor vergeven zijn, aldus Myra Blyth, drie dingen van belang: 'Je moet in staat zijn om de waarheid onder ogen te zien, er moet tijd zijn voor herstel en innerlijke heling en er moet een woord van excuus zijn.’
Ik heb altijd moeite gehad met vergeving omdat het iets lijkt te zijn waartoe je kunt besluiten. Voor mij moet vergeving iets zijn dat van binnenuit komt.
Terwijl ik luister voel ik het opkomen: hier is een kans... maar in mij rijst verzet en er ontstaat een innerlijke dialoog.
‘Hoe kan ik vergeven wat mij is aangedaan, wat de wereld wordt aangedaan?’
‘Ze weten niet wat ze doen’.
‘O nee? Weten ze dat niet? Dan wordt het hoog tijd dat ze het ontdekken’.
Ik wordt heen en weer geslingerd tussen mijn behoefte aan wraak en de kans om te vergeven. En dan breekt het. Want de waarheid was gezien, erkenning verkregen, excuus ontvangen. Postuum, dat wel, maar toch. Ik geef me over aan de zachtheid van vergeving; een intens en ontroerend moment.
Verlatenheid en overgave
Nog drie zinnen: ze drukken diepe verlatenheid en overgave uit.
'God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten…..'
Hier klinkt een wanhopige ziel die in het diepst van de pijn zich volledig verlaten voelt. Wie onder ons kent deze wanhoop niet? Onze woorden zijn anders maar het gevoel is hetzelfde en diep menselijk.
'God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten…..'
'Het is volbracht…'
‘Vader in uw handen beveel ik mijn geest
'Het is volbracht…'
En dan kan Jezus de verkramping laten gaan. Hij heeft zijn bestemming gevolgd en zijn taak is volbracht.
‘Vader in uw handen beveel ik mijn geest'
brengt overgave en ontspanning. Elke belemmering om de eenheid te voelen, om in liefde Een te zijn, is opgeheven.
De dood
Op het moment, zo lezen we in de bijbel, dat Jezus sterft, wordt de lucht zwart en het voorhang in de tempel scheurt.
Bij zijn kruis alleen de vrouwen, drie Maria’s: zijn Moeder, Maria Magdalena en Maria Salomé. Voor de mannelijke volgelingen was het te gevaarlijk om daar te staan. Zij zijn het die openlijk rouwen. Zij zorgen ervoor dat Jezus’ lichaam van het kruis wordt gehaald en in een graf wordt gelegd.
Morgen is het zaterdag, Sabbath in de Joodse traditie. In de Christelijke traditie is het stille zaterdag.