De mensvriendelijke gevangenis
Het is een prikkelend artikel van Ynske Boersma in De Correspondent, een online krant waar ik sinds kort op ben geabonneerd. Het gaat over een gevangenis in Uruguay waar gevangenen, binnen hoge prikkeldraad omheiningen vrij rondlopen.
Als in een dorp
Hier, in deze gevangenis leven gevangenen zoveel mogelijk als in een gewoon dorp. Tachtig procent van het personeel bestaat uit maatschappelijk werkers, psychologen en andere hulpverleners. Het gonst er van de activiteiten. Veel gevangenen beginnen er bedrijfjes. Anderen studeren of ontplooien andere activiteiten. De filosofie achter deze opzet is dat 'de misdadiger een product is van zijn omstandigheden'.
De gevangenen krijgen hier een kans om iets voor zichzelf op te bouwen, ze leren om in een sociale omgeving met elkaar om te gaan en ze leren hier menselijk respect en waardigheid. Het is de missie van de directeur een omgeving te creëren waarin de waardigheid van de gevangene wordt gerespecteerd.
De filosofie achter deze opzet is dat 'de misdadiger een product is van zijn omstandigheden'.
Geen oordeel
Wat me in dit project raakt is het geheel ontbreken van een oordeel over de gevangenen en de visie dat de positie waarin de mens verkeert het gevolg is van omstandigheden. Wat me raakt zijn de menselijkheid, de compassie en het respect die heling mogelijk maken. Heling van oude pijn, van vernedering, van de overtuiging dat jij nou eenmaal aan de onderkant van een samenleving zit.
Wat me raakt zijn de menselijkheid, de compassie en het respect die heling mogelijk maken.
En de vergelijking met de politieke houding ten opzichte van zorg en geestelijke gezondheidszorg in Nederland dringt zich op. Werkzaam in de GGZ als vrijgevestigd GZ psycholoog heb ik te maken met het stellen van een diagnose. Hoewel je in de beschrijving de achtergrond van iemand meeneemt, is er in de uiteindelijke DSMIV categorie alleen ruimte voor een problematiek die losgekoppeld is van de oorzaak.
Object
De 'zieke' mens is een object geworden zonder historische context. Hij lijdt aan een psychische stoornis en moet zo snel mogelijk weer op de been geholpen worden met zo min mogelijk kosten. De zieke mens krijgt een dossier en psychische ongezondheid kent een negatief label.
De 'zieke' mens is een object geworden, losgekoppeld van zijn historische context en geïsoleerd van zijn maatschappelijke achtergrond.
In Nederland wordt er alles aan gedaan om dat dossier vertrouwelijk te behandelen maar er ontstaat een stempel dat nooit meer verdwijnt. Je kunt er als individu je schouders over ophalen en onderzoeken wat maakt dat je er iets aan gelegen laat liggen dat ze je dit label opplakken. Dit onderzoek is behulpzaam in termen van persoonlijke bevrijding.
Maatschappelijke context
Maar het wordt hoog tijd dat we gaan kijken naar de maatschappelijke context. We leven in een neoliberalistische cijferdictatuur, om te spreken in de termen van Jesse Frederik in zijn recente artikel in diezelfde 'Correspondent'. Het is een arrogante samenleving waar een top-down cultuur de maatschappelijk geslaagden beloont en voor de maatschappelijk falenden een beperkte hoeveelheid geld en hulp tot zijn beschikking heeft. Een samenleving die de menselijke maat negeert, die gebaseerd is op scheiding en uitsluiting. Een samenleving die investeert in complex medisch onderzoek waardoor mensen ouder en ouder worden, maar veel te weinig geld beschikbaar heeft voor de zorg van die oudere mens.
Een samenleving die de menselijke maat negeert. Een samenleving die gebaseerd is op scheiding en uitsluiting.
Een open hart
Hoe is het als we daarmee stoppen? Als we onze samenleving niet langer organiseren op basis van scheiding en geld. Als we het economisme een halt toeroepen, onze inkomens nivelleren en gaan werken aan een samenleving met een open hart? Op die manier zetten we werkelijk een volgende stap zetten in onze evolutie!
Zie de Correspondent: