Time is Up

De heksen zijn terug

Het zijn de eerste woorden van het lied dat wij zongen, wij vrouwen van die andere feministische golf in de jaren tachtig. Het teken dat we destijds gebruikten, prijkte afgelopen weekend op een van de pagina’s van Trouw. En in de DWDD van 8 januari zit Mathijs van Nieuwkerk met een nieuwe generatie strijdbare vrouwen aan zijn ovale tafel.
Ik hoor publiekelijk de zin vallen die ik al dertig jaar lang in mij draag, de zin waarover ik al dertig jaar spreek en schrijf: “We zijn aan het einde gekomen van het patriarchaat”. Ik zou blij moeten zijn en dat ben ik ook. Maar ik voel ook weemoed. Ik had ook graag aan die tafel gezeten, had graag mijn stem willen laten horen. Jong willen zijn als zij.

“We zijn aan het einde gekomen van het patriarchaat”

Maar terwijl ik mij van binnen jong en fris voel, hoor ik met mijn grijze haren en rimpels bij de oudjes waarover Andre van Duin in diezelfde uitzending zingt.
Ik kijk naar een fragment uit de Golden Globe uitreiking. De strijdbare vrouwen van nu gaan gekleed in sjieke zwarte glitterjurken, met blote schouders en diep uitgesneden decolleté’s. In die andere tijd (‘mijn’ tijd?) droegen we roze overals als protest tegen vrouwenonderdrukking. Internet was nog niet uitgevonden, geen computer, geen mobiele telefoons. Wat ik ervaar als ‘mijn tijd’ is met mij meegereisd, maar mijn lichaam verraadt mij: hoezeer deze tijd me aan het hart gaat, ik ben ook een oudje.

Metoo en Jezus

Ik heb gezwegen tijdens de #metoo hype. Heb al die korte incidenten die mij zijn overkomen, niet genoemd. Om over het grote maar helemaal te zwijgen. Ik vond dat ik daar geen tijd voor had.

Ik was bezig mijn boek af te ronden dat gaat over Jezus van Nazareth en de tijd waarin hij leefde. Hij wilde de mensen een nieuw bewustzijn bijbrengen, een bewustzijn waarin we leefden vanuit het hart, in solidariteit met en gelijkheid aan elkaar.
Hij heeft het niet gered, zijn leer moest het afleggen tegen de macht van de patriarchale cultuur die toen al enkele millennia stijf in het zadel zat. Hij werd vanwege zijn leer omgebracht, en door een volgende generatie gebruikt als schaakstuk. Ingezet om de macht van een nieuwe patriarchale kerk te ondersteunen.

Er waait een nieuwe wind over Aarde, een wind van verandering

Het is inmiddels tweeduizend jaar later en het is ontegenzeglijk waar: de patriarchale cultuur nadert haar einde. En er waait een nieuwe wind over Aarde, een wind van verandering. Een nieuwe kans voor alle mensen om meer gelijkwaardigheid op Aarde te realiseren. Een nieuwe kans voor de leer van Jezus die ons kan helpen om vanuit liefde en met respect elkaar te bejegenen. Om met Oprah Winfrey te spreken: “A new day is on the horizon”. Haar toespraak, door een staande ovatie heen, was indrukwekkend.

Een nieuw bewustzijn

Het gaat hier niet om de vorming van een nieuw matriarchaat. Het gaat ook veel verder dan gelijke salarissen voor mannen en vrouwen, waarover de vrouwen aan de tafel met Mathijs van Nieuwkerk spreken. Het zijn stappen op weg naar een andere manier van samenleven. Een samenleving waarin wederzijds respect centraal staat, waar macht niet langer onderdrukking betekent maar goed leiderschap impliceert. Een nieuw bewustzijn gaat over durven loslaten van de angst dat we tekort hebben. Over het kunnen laten gaan van onze verslaving aan macht en geld. Niet alleen mannen zijn daarmee behept.

De nieuwe dag gloort aan de horizon maar een dergelijke diepgaande ommekeer vraagt veel en kost tijd. Een stap op weg naar dat nieuwe bewustzijn is solidariteit.

Solidariteit

Het was Mirjam de Blécourt die in de diezelfde uitzending een pleidooi hield voor solidariteit. “Hier, in de onderdrukking zijn we als vrouwen samen. Er is geen vrouw uitgesloten en we moeten ons uitspreken”. Dat wisten we in die vorige feministische periode al: we organiseerden vrouwenpraatgroepen en richten vrouwencafé's op. Het was in die tijd nog absoluut onveilig om onze ervaringen in de buitenwereld te brengen. Te kwetsbaar ook.
Eeuwenlang hadden vrouwen te horen gekregen dat zij, alleen al door zich op een bepaalde manier te kleden, de mannen uitdaagden tot seksuele intimidatie. De uitspraak: “Je moet de kat niet op het spek binden”, uitgesproken door de wethouder in s’Hertogenbosch in het kader van een heksennacht, achtervolgde hem nog lang. Dat hij die uitspraak deed, tekende de tijd. Dat lijkt nu, een veertig jaar na dato, te veranderen. We kunnen beginnen met het naar buiten brengen van onze geheimen.

Onthulling

Je kunt je geheim pas onthullen als het kan worden ontvangen. Klokkenluiders worden outcasts en zondebokken. De waarheid kan nog zo waar zijn, maar mensen die ze uitspreken worden slachtoffers, martelaars en bannelingen als macht en belangen teveel worden geschaad. De geschiedenis die dat laat zien is oud en jong. Het overkwam bekende figuren zoals Socrates en Jezus van Nazareth. Ze overkwam en overkomt miljoenen die onbekend zijn gebleven. En het geldt zeker voor sexueel misbruik.

Verkrachting en seksueel misbruik zijn grondslagen van de patriarchale cultuur

Het bestaan van sexueel misbruik, is lang ontkend. Freud heeft het gepsychologiseerd in een theorie die bekend is geworden als het oedipuscomplex. Hij kon de ontdekking dat zijn clienten door hun vaders werden misbruikt, niet verdragen.
Het is ook niet gemakkelijk: zeker als het jonge kinderen betreft is sexueel misbruik zo’n shock, dat we ertoe neigen het te ontkennen. ‘Dat kan toch niet waar zijn…’. En als pas op volwassen leeftijd het seksueel misbruik uit de kindertijd wordt (her)ontdekt, zijn er nog steeds mensen die twijfelen aan die waarheid. Alsof je zoiets kunt verzinnen.

Verkrachting en seksueel misbruik zijn grondslagen van de patriarchale cultuur, een cultuur die al zo’n vijfduizend jaar bestaat. Verkrachting behoort tot de meest vernederende en schaamtevolle ervaring voor hen die het overkomt en het laat de dissociatie zien van hen die deze daad plegen.

De tijd is op

Maar de tijd is op. We hebben te lang gezwegen. Ik ook. En ik voel me gesteund door de uitspraak van een van de vrouwen aanwezig op de Golden Globe: “Er zijn nog zoveel verhalen die verteld moeten worden”.
In mij groeit een nieuw commitment; ook ik ga mijn verhaal vertellen. In kleine stapjes wellicht. Schroom en schaamte hangen nog als slierten spinrag over de ervaringen die mijn lichaam in de loop van vele jaren aan mij heeft onthuld. En als ik deze woorden neerschrijf voel ik de spanning mij oplopen. Vraag ik me af of dit wel past in een blog. Of het niet te kwetsbaar is. We gaan het zien.
Mijn commitment staat.